พระธรรมทูต

พระธรรมทูต คือ ภิกษุผู้ทำหน้าที่ประกาศและเผยแผ่พระศาสนาด้วยการแสดงธรรม และประพฤติตนเป็นแบบอย่างแก่โลก, เกิดมี พระธรรมทูตขึ้นเป็นครั้งแรกเมื่อก่อนพุทธศก ๔๕ ปี (คือ ๒,๕๘๒ ปีที่ล่วงแล้ว) ในประเทศไทย เมื่อศึกษาประวัติความเป็นมาของพระพุทธศาสนา ก็จะทราบได้ว่า บุคคลผู้ทำหน้าที่ประกาศพระพุทธศาสนา มีอยู่ ๒ ประเภท คือ

๑. ผู้แสดงธรรมอยู่ประจำสำนัก
๒. ท่านผู้ที่เดินทางไปหาผู้ที่ควรได้รับฟังพระธรรม

บุคคลประเภทแรก เรียกว่า พระธรรมกถึก
บุคคลประเภทหลัง เรียกว่า พระธรรมทูต

กล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือ พระธรรมกถึกรอให้คนเดินทางมาหาธรรม
พระธรรมทูต เร่งให้ธรรมเดินทางไปหาคน

ผู้เผยแผ่พระพุทธศาสนาทั้ง ๒ ประเภทนี้ ย่อมมีความสำคัญและมีความจำเป็นเท่าเทียมกัน เพียงแต่ว่า มีงานหนักคนละด้านคนละคราวเท่านั้น เมื่อกล่าวโดยสรุปแล้ว พระธรรมกถึกในยามปกตินั่นเอง ได้อาสาสมัครทำงานพระธรรมทูต ในคราวจำเป็น และเมื่อหมดความจำเป็นแล้ว พระธรรมทูตก็ทำหน้าที่พระธรรมกถึก ดังนั้น ผู้ประกาศพระพุทธศาสนาทั้ง ๒ ประเภท จึงรวมเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน และอาจเป็นบุคคลเดียวกันได้

งานพระธรรมทูต ถือเป็นงานสำคัญส่วนหนึ่งของคณะสงฆ์ที่พระเถรานุเถระทุกระดับชั้น ร่วมรับผิดชอบดำเนินการตามลักษณะงานที่ปรากฏ ในปัจจุบันได้มีการแบ่งพื้นที่การปฏิบัติงาน โดยแม่กองงานพระธรรมทูต ได้จัดแบ่งพื้นที่การปฏิบัติงานออกเป็น ๙ สาย คือ

สายที่ ๑ จาริกปฏิบัติงานในเขตปกครองคณะสงฆ์ ภาค ๑ และ ภาค ๑๔ มี ๗ จังหวัด ได้แก่ นนทบุรี ปทุมธานี สมุทรปราการ นครปฐม สุพรรณบุรี กาญจนบุรี และ สมุทรสาคร

สายที่ ๒ จาริกปฏิบัติงานในเขตปกครองคณะสงฆ์ ภาค ๒ และ ภาค ๓ มี ๗ จังหวัด ได้แก่ พระนครศรีอยุธยา อ่างทอง สระบุรี ลพบุรี สิงห์บุรี ชัยนาท และอุทัยธานี

สายที่ ๓ จาริกปฏิบัติงานในเขตปกครองคณะสงฆ์ ภาค ๔ และ ภาค ๕ มี ๘ จังหวัด ได้แก่ กำแพงเพชร พิจิตร เพชรบูรณ์ นครสวรรค์ พิษณุโลก สุโขทัย ตาก และอุตรดิตถ์

สายที่ ๔ จาริกปฏิบัติงานในเขตปกครองคณะสงฆ์ ภาค ๖ และ ภาค ๗ มี ๘ จังหวัด ได้แก่ ลำปาง เชียงราย พะเยา แพร่ น่าน เชียงใหม่ ลำพูน และแม่ฮ่องสอน

สายที่ ๕ จาริกปฏิบัติงานในเขตปกครองคณะสงฆ์ ภาค ๘ และ ภาค ๙ มี ๙ จังหวัด ได้แก่ อุดรธานี หนองคาย เลย สกลนคร ขอนแก่น มหาสารคาม กาฬสินธุ์ ร้อยเอ็ด และ หนองบัวลำภู

สายที่ ๖ จาริกปฏิบัติงานในเขตปกครองคณะสงฆ์ภาค ๑๐ และ ภาค ๑๑ มี ๑๐ จังหวัด ได้แก่ อุบลราชธานี ยโสธร มุกดาหาร ศรีสะเกษ สุรินทร์ นครพนม นครราชสีมา ชัยภูมิ บุรีรัมย์ และอำนาจเจริญ

สายที่ ๗ จาริกปฏิบัติงานในเขตปกครองคณะสงฆ์ภาค ๑๒ และ ภาค ๑๓ มี ๘ จังหวัด ได้แก่ปราจีนบุรี สระแก้ว นครนายก ฉะเชิงเทรา ชลบุรี ระยอง จันทบุรี และตราด

สายที่ ๘ จาริกปฏิบัติงานในเขตปกครองคณะสงฆ์ภาค ๑๕ และภาค ๑๖ มี ๗ จังหวัด ได้แก่ ราชบุรี เพชรบุรี สมุทรสงคราม ประจวบคีรีขันธ์ ชุมพร สุราษฎร์ธานี และนครศรีธรรมราช

สายที่ ๙ จาริกปฏิบัติงานในเขตการปกครองคณะสงฆ์ภาค ๑๗ และ ภาค ๑๘ มี ๑๑ จังหวัด ได้แก่ ภูเก็ต ตรัง กระบี่ พังงา ระนอง พัทลุง สงขลา ปัตตานี ยะลา นราธิวาส และ สตูล

อย่างไรก็ตาม งานพระธรรมทูต ถือเป็นงายเผยแผ่พระพุทธศาสนา จุดมุ่งหมายที่สำคัญของงานก็คือ การนำธรรมะขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าไปสู่จิตใจของประชาชนหรือชักนำประชาชนให้หันเข้ามาหาธรรมะ นับได้ว่าเป็นงานที่จะต้องเกี่ยวข้องกับประชาชนทุกสาขาอาชีพ