ระเบียบพิธีเวียนเทียน

ช่วงสัปดาห์วิสาขบูชาวันสำคัญสากลของโลก ประจำปี 2552 หลายองค์กรภาครัฐและเอกชน รวมทั้งวัดวาอารามต่าง ๆ พร้อมใจกันจัดงานเฉลิมฉลองเนื่องในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะที่พุทธมณฑล มีผู้นำชาวพุทธจาก 80 ประเทศทั่วโลก และพุทธศาสนิกชนจากทั่วสารทิศ เดินทางมาร่วมพิธีและประชุมสัมมนาอย่างพร้อมพรั่ง

ในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาไม่ว่าจะเป็นวันอัฎฐมีบูชา วันมาฆบูชา วันอาสาฬหบูชา หรือแม้แต่วันวิสาขบูชาที่ พุทธศาสนิกชนนิยมประกอบพิธีบูชาพิเศษ ที่เรียกว่า “พิธีเวียนเทียนเนื่องในวันสำคัญ” ซึ่งพิธีบูชาพิเศษที่ว่านี้เหล่าผู้นำชาวพุทธนานาชาติ ได้ร่วมเวียนเทียนรอบองค์พระประธานพุทธมณฑล เมื่อวัน 6 พฤษภาคม 2552 และวันที่ 8 พฤษภาคม 2552 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้นายอำพล เสนาณรงค์ เป็นผู้แทนพระองค์ ในพิธีเวียนเทียน ณ พุทธมณฑล

ในหนังสือคู่มือชาวพุทธ กองพุทธศาสนศึกษา สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ โดยอาจารย์แก้ว ชิดตะขบ ป.ธ.9 ได้เรียบเรียงเกี่ยวกับระเบียบพิธีเวียนเทียนในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา ดังนี้

พิธีเวียนเทียน หมายถึงการที่พุทธบริษัทถือดอกไม้ธูปเทียนที่จุดไว้ประนมมือทำประทักษิณ หรือ ทักษิณาวัฏ คือเดินเวียนขวารอบพระอุโบสถหรือปูชนียวัตถุในวัด หรือ พุทธสถาน โดยสำรวมใจน้อมระลึกถึงคุณของพระรัตนตรัยในขณะเดินอยู่นั้น เสร็จแล้วนำดอกไม้ธูปเทียนนั้นปักบูชาอันเป็นการแสดงความเคารพอย่างสูงด้วยเครื่องสักการบูชา มีระเบียบปฏิบัติที่เหมือนทั้ง 4 วัน (วันวิสาขบูชา วันอัฎฐมีบูชา วันมาฆบูชา วันอาสาฬหบูชา) ต่างแต่คำกล่าวบูชาเท่านั้น

เมื่อถึงกำหนดวันสำคัญนั้นๆ ทางวัดจะประกาศให้ทราบถึงกำหนดการประกอบพิธีเมื่อถึงเวลากำหนด ทางวัดตีระฆังสัญญาณให้พุทธบริษัทประชุมพร้อมกันที่หน้าพระอุโบสถหรือลานพระเจดีย์โดยพระภิกษุอยู่แถวหน้า ถัดไปสามเณรท้ายสุดอุบาสกอุบาสิกา และจัดให้ชายหญิงแยกกลุ่มกันหรือรวมกลุ่มคณะกันก็ได้ เมื่อพร้อมกันแล้ว ประธานสงฆ์จุดเทียนและธูป ทั้งหมดจุดเทียนและธูปของตนตาม เสร็จแล้วทั้งหมดถือดอกไม้ธูปเทียนที่จุดแล้วประนมมือหันหน้าเข้าหาปูชนียสถานที่จะทำประทักษิณนั้น ประธานสงฆ์กล่าวนำว่า นโม… พร้อมกันสามจบแล้ว กล่าวนำคำถวายดอกไม้ธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัยตามแบบที่กำหนดไว้สำหรับวันนั้นๆ

หลังจากนั้น ประธานสงฆ์เดินนำแถวด้วยอาการประนมมือถือดอกไม้ธูปเทียนนั้นไปทางขวามือของสถานที่ที่เดินเวียน คือเดินเวียนไปทางที่มือขวาตนหันเข้าหาสถานที่ที่เวียนนั้น ทั้งหมดเดินเรียงแถว เว้นระยะห่างกันพอสมควร เดินตามหัวหน้าไปด้วยอาการสงบ ระหว่างเดินเวียนเทียนรอบที่หนึ่ง พึงตั้งใจระลึกถึงพระพุทธคุณโดยนัยบทว่า อิติปิ โส ภควา... รอบที่สอง พึงตั้งใจระลึกถึงพระธรรมคุณโดยนัยบทว่า สฺวากขาโต ภควตา ธมฺโม.... และรอบที่สาม พึงตั้งใจระลึกถึงพระสังฆคุณโดยนัยบท สุปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสงฺโฆ ...(หรือว่า พุทฺโธ เม นาโถ, ธมฺโม เม นาโถ, สงฺโฆ เม นาโถ โดยลำดับแต่ละรอบก็ได้)

เมื่อครบ 3 รอบแล้วนำดอกไม้ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ที่เตรียมไว้ แล้วเข้าไปประชุมพร้อมกันในพระอุโบสถ วิหาร หรือศาลาการเปรียญ แล้วแต่ที่ทางวัดจะกำหนด

การเวียนเทียน ไม่ได้มีเพียงการถือดอกไม้ธูปเทียนพนมมือเดินให้ครบ 3 รอบ แต่โดยลึกซึ้งแล้วมีระเบียบพิธีดังที่ ได้กล่าวมาข้างต้น บุญกุศลจะเพิ่มพูนหากปฏิบัติบูชาได้ถูกต้อง