แม่กองบาลีสนามหลวง

ในงานพระราชทานพัดยศเปรียญธรรม 3 ประโยค สมเด็จพระพุฒาจารย์ ประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช กล่าวถึงการศึกษาบาลีว่า พระบาลีเป็นภาษาที่พระพุทธองค์ทรงใช้และเป็นภาษาที่รองรับพระพุทธวัจนะฝ่ายเถรวาท สำหรับประเทศไทยได้ศึกษาเล่าเรียนภาษาบาลีมาตั้งแต่เริ่มตั้งประเทศขึ้น สมัยก่อนมีเจ้านายหลายพระองค์ที่มีความชำนาญทางภาษาบาลีถึงกับได้รับพัดยศเปรียญธรรม ทำให้ได้ทราบว่าพระพุทธศาสนาได้คู่กันมากับสถาบันชาติตั้งแต่ต้น

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงรับการศึกษาภาษาบาลี และนักธรรมไว้ในพระบรมราชูปถัมภ์ ทำให้เห็นได้ว่าพระองค์ทรงเห็นความสำคัญของการศึกษาภาษาบาลี ซึ่งจะเป็นประโยชน์เกื้อกูลและความสุขด้วยการนำพระธรรมจากพระบาลีนั้นออกไปเผยแพร่แก่พสกนิกร พระองค์พระราชทานพัดยศเปรียญธรรม 6 ประโยค และ 9 ประโยค ด้วยพระองค์เอง และยังทรงตั้งทุนเล่าเรียนหลวงไว้สำหรับพระภิกษุสามเณรที่ศึกษาภาษาบาลีมาตั้งแต่ พ.ศ. 2547 จนถึงปัจจุบัน

บางท่านคิดว่าปัจจุบันภาษาบาลีเป็นภาษาที่ตายไปแล้ว ศึกษาไปก็ใช้ประโยชน์ได้น้อยแต่เมื่อทบทวนดูก็จะทราบว่าภาษาไทยที่เราใช้กันเป็นหลัก เช่น ภาษากฎหมายก็ยังอาศัยภาษาบาลี การสนับสนุนให้มีการศึกษาภาษาบาลี จึงทำให้พระพุทธศาสนามั่นคงถาวรในประเทศไทย

การศึกษาพระปริยัติธรรม แผนกบาลีหรือการศึกษาภาษาบาลี ในปัจจุบันมีหน่วยงานบริหารจัดการชื่อสำนักงานแม่กองบาลีสนามหลวง และพระเถระที่ได้รับแต่งตั้งจากสมเด็จพระสังฆราชให้มีหน้าที่ควบคุมดูแลจัดการศึกษาพระปริยัติธรรม แผนกบาลีเป็นตำแหน่งแม่กองบาลีสนามหลวง สำนักงานแม่กองบาลีสนามหลวงเป็นหน่วยงานภายใต้การดูแลของมหาเถรสมาคม ซึ่งอยู่ในความอุปถัมภ์ของรัฐบาลหน้าที่หลัก คือดำเนินการจัดการเรียนการสอนหลักสูตรพระปริยัติธรรมแผนกบาลี นับตั้งแต่ประโยค 1-2 จนถึงเปรียญธรรม 9 ประโยค (ป.ธ. 9 ) และจัดให้มีการสอบไล่วัดผลประจำปีตามหลักสูตรการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลี